|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
4 Psychologia jednostki. Odkoduj szyfr do swego umysłu CZĘŚĆ II — PRZEWODNIK PO NASZYCH MECHANIZMACH PSYCHOLOGICZNYCH 5 Mózg — centrala naszych decyzji i wyborów 61 5.1. Mózg w procesie ewolucji 5.2. Neuron — podstawowa komórka mózgu 5.3. Mózg emocjonalny i racjonalny, czyli emocje i myślenie 6 Mechanizm reakcji obronnych 73 6.1. Mechanizm reakcji obronnych w procesie ewolucji 6.2. Jak działa mechanizm reakcji obronnych? 6.3. Ciało migdałowate — centrala mechanizmu reakcji obronnych 6.4. Mechanizm reakcji obronnych a myślenie 6.5. Odpowiedzialność MRO za niepełne oraz błędne informacje na monitorze umysłu 6.6. Mechanizm reakcji obronnych a uczucia i emocje 7 „Oprogramowanie” mechanizmu reakcji obronnych 95 7.1. Lęk — „system operacyjny” mechanizmu reakcji obronnych 7.2. Potrzeba bezpieczeństwa — element „oprogramowania” MRO 7.3. Pierwotna potrzeba psychologiczna — element „oprogramowania” MRO 8 Mechanizmy obronne naszej psychiki 115 9 Agresja i uzależnienia — efekt działania MRO 133 10 Osobisty potencjał mocy — szczególne „oprogramowanie” naszej psychiki 139 10.1. Osobisty potencjał mocy 10.2. Osobisty potencjał mocy a mechanizm reakcji obronnych 11 Intuicja — efekt działania osobistego potencjału mocy 155 Spis treści 5 12 Miłość 165 13 Wpływ „oprogramowania” naszej psychiki na komunikację z innymi 175 13.1. Co to jest komunikacja międzyludzka? 13.2. Komunikacja a mechanizm reakcji obronnych 13.3. Szczególny kanał komunikacji z innymi 13.4. Empatia CZĘŚĆ III — SAMOOBSERWACJA 14 Niezbędne warunki prawidłowego procesu samoobserwacji 189 15 Przeszkody, jakie mogą pojawić się w procesie samoobserwacji 195 16 Charakterystyczne reakcje MRO i OPM w różnych obszarach życia 201 MRO i OPM w szkole MRO i OPM w pracy MRO i OPM w relacjach partnerskich MRO i OPM w życiu towarzyskim Podsumowanie 211 Bibliografia 219 Skorowidz 223 Mechanizm reakcji obronnych 6 6.1. Mechanizm reakcji obronnych w procesie ewolucji Już od chwili istnienia człowieka w formie, w jakiej funkcjonuje dzisiaj (według założeń naukowców to ok. 250 tys. lat temu), jednym z najważ- niejszych elementów jego wyposażenia biologicznego była struktura mózgu odpowiedzialna za reakcje obronne. To od tej struktury, którą będziemy tu nazywali mechanizmem reakcji obronnych (MRO), zależało przetrwanie człowieka. MRO realizował, poza innymi mechanizmami zapewniającymi przedłużenie gatunku, najważniejsze dla życia człowieka zadanie, a mianowicie ochronę przed zewnętrznymi zagrożeniami. Mechanizm reakcji obronnych uruchamiał dwie formy reakcji orga- nizmu: „walkę” lub „ucieczkę”. Atakujące zwierzę było automatycznie oceniane przez MRO, poza świadomością człowieka, jako to, które można zaatakować (reakcja „walki”) lub przed którym należy uciekać (reakcja „ucieczki”). MRO wywoływał napięcie psychiczne, w którego wyniku wysyłane były informacje do odpowiednich części mózgu, uru- chamiał się proces wydzielania hormonów aktywizujących ciało do walki lub ucieczki: mobilizowały się ośrodki zawiadujące ruchami, pobu- dzał się układ sercowo-naczyniowy, mięśniowy i organy wewnętrzne, 74 Psychologia jednostki. Odkoduj szyfr do swego umysłu a w świadomości człowieka powstawały odpowiednie emocje. Stanowiły one formę informacji o stopniu zagrożenia (LeDoux 2000). Współczesna technika pozwala na dokładne badania struktur mózgu, dzięki czemu możemy z dużą dokładnością określić jego obszary odpo- wiedzialne nie tylko za myślenie, świadomość, ale i za stany emocjo- nalne człowieka. Szczególne miejsce w tych strukturach zajmuje MRO, nazwany przez profesora Josepha LeDouksa, neurologa z Center for Neural Science na Uniwersytecie Nowojorskim, „układem strachu” (LeDoux 2000). Jak twierdzą współcześni badacze, ewolucja pozostawiła do dziś strukturę mechanizmu reakcji obronnych praktycznie w stanie niezmie- nionym. Według opinii niektórych badaczy struktura mózgu, jaką posia- damy, dostosowana jest do świata, który już nie istnieje. Ewolucja nie potrafi przewidywać i przygotować nas do warunków, które wystąpią w przyszłości (Franken 2005). Oznaczałoby to, że reakcja MRO nie odpowiada warunkom, w jakich żyje współczesny człowiek. Jak wykażę w dalszych rozdziałach tej książki, twierdzenie to nie jest bezpodstawne. Tak jak dawniej, również i dziś mechanizm reakcji obronnych poza naszym monitorem umysłu pierwszy reaguje na każde zewnętrzne zagrożenie. 6.2. Jak działa mechanizm reakcji obronnych? Kiedy śpimy w pokoju swojego mieszkania i obudzi nas dobiegający z kuchni hałas, to zanim uświadomimy sobie, że to tylko niezamknięte okno, poczujemy strach, a ciało zostanie przygotowane do obrony. Poza naszą świadomością uaktywniony zostaje mechanizmem reakcji obron- nych. Gdy wracając wieczorem do domu, na ciemnej ulicy usłyszymy za sobą kroki, MRO poza naszą wolą uruchomi odpowiednią reakcję orga- nizmu. Kiedy już zorientujemy się, że to nasz sąsiad, jeszcze przez chwilę będziemy czuli przyspieszone bicie serca. Zmysł słuchu reje- [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|