|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Józef Klemens Piłsudski (1867-1935) - postać o doniosłym znaczeniu dla polskiej historii, był wojskowym i politykiem, ideologiem i działaczem. Pełniąc funkcje Pierwszego Marszałka Polski, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i ministra spraw wojskowych skupiał w bym ręku pełnie władzy państwowej.
Józef Piłsudski pochodził z rodziny ziemiańskiej, raczej niezamożnej za to bogatej w tradycje niepodległościowe. W 1886 roku rozpoczął studia medyczne w Charkowie. Już wtedy prowadził działalność rewolucyjną i niepodległościową. W 1887 roku aresztowano go w Wilnie pod zarzutem udziału w przygotowaniu zamachu na cara Aleksandra III. I choć jego udział w całej sprawi był raczej przypadkowy, skazano go i zesłano na Syberię. Na zesłaniu przebywał w latach 1888-1892. Po czterech latach powrócił i wstąpił do nowopowstającej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), a od 1893 r. był członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego (CKR), w tym czasie należał też do redakcji pisma socjalistycznego "Robotnik". Pismo zostało zdekonspirowane, a członkowie jego redakcji aresztowani. W czasie śledztwa Piłsudski pozorował chorobę psychiczną, dość skutecznie widać, bo osadzono go w zakładzie dla umysłowo chorych w Petersburgu. Stamtąd udało mu się uciec w 1901 roku.
Kiedy wybuchła wojna japońsko-rosyjska (1904-1905) wyjechał do Japonii, by prowadzić pertraktacje z tamtejszym rządem. Chciał uzyskać pieniądze dla strony polskiej w zamian proponując wybuch powstania na ziemiach polskich. Pomysł nie doszedł do skutku.
W latach 1905-1908 Józef Piłsudski objął kierownictwo nad Organizacją Bojową PPS, której działalność polegała na przeprowadzaniu akcji skierowanych przeciwko zaborcom rosyjskim. W 1906 roku w PPS doszło do rozłamu, Piłsudski opowiedział się po stronie frakcji rewolucyjnej i stanął na jej czele. Działalność swoja przeniósł do Galicji, gdzie możliwości konspiracji były większe. Nie chciał współpracy z rewolucjonistami rosyjskimi, dążył do niepodległości, do wyzwolenia się spod jarzma rosyjskiego i nie widział możliwości współpracy z przedstawicielami tego narodu. Inaczej rzecz się miała z władzami austriackimi, na pomoc których liczył w dziele odbudowy państwa polskiego.
1908 roku doszło do aneksji Bośni i Hercegowiny, co wywołało międzynarodowy kryzys, wtedy z inicjatywy Piłsudskiego, K. Sosnkowski powołał tajny Związek Walki Czynnej. A dwa lata później przekształcono ów związek w paramilitarną organizację pod nazwą Związku Strzeleckiego we Lwowie pod wodzą W. Sikorskiego i Towarzystwa Strzeleckiego w Krakowie, gdzie dowództwo objął Piłsudski.
Oddziały strzeleckie zostały zmobilizowane w czasie pierwszej wojny światowej. kompania kadrowa wyruszyła z Krakowa i w dniu 6 sierpnia 1914 przekroczyła granicę Królestwa. Próbowano wzniecić powstanie na ziemiach zaboru rosyjskiego, jednak nie ludność nie dała się porwać do walki. Natomiast armia austriacka zażądała wcielenia jednostki we własne szeregi. Piłsudski zorganizował akcję dyplomatyczną, w efekcie której udał się uzyskać zgodę władz austriackich na utworzenie Legionów Polskich. Piłsudski dowodził 1 Pułkiem Legionów, przemianowanym później na słynną 1 Brygadę Legionów. Wojsko pod dowództwem Piłsudskiego odniosło wiele zwycięstw na froncie galicyjskim. We wrześniu 1916 roku Piłsudski podał się do dymisji, decyzję swą motywował, lekceważeniem spawy polskiej przez przywódców państw centralnych.
Jako szef departamentu wojskowego Tymczasowej Rady Stanu (stanowisko to piastował w latach 1916 - 1917), został aresztowany przez Niemców i uwięziony w Magdeburgu.
Do Warszawy przybył ponownie 10 listopada 1918, następnego dnia Rada Regencyjna przekazała mu władzę wojskową. 22 listopada 1918 r. decyzją rządu J. Moraczewskiego objął stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa, od stycznia 1919 objął te funkcję na stałe. Głównym celem jego polityki stał się odbudowa niepodległego państwa. W tym celu kontynuował wojnę z Rosją ( 1919-1920). Działania zbrojne przyniosły w końcu satysfakcjonujący efekt - korzystny dla Polski pokój ryski (1921).
Do jego militarnych zasług można zaliczyć niejedna bitwę, jednak najbardziej spektakularna była Bitwa Warszawska, w której to dał się poznać jako doskonały strateg. Dobrze zaplanowana i sprawnie przeprowadzona, miała zasadnicze znaczenie dla losów wojny.
Nie udało mu się zrealizować planów odbudowy państw sprzymierzonych z Polską (Ukraina, Białoruś). W marcu 1920 r. Józef Piłsudski został mianowany marszałkiem. Funkcje Naczelnika Państwa i Naczelnika Wojska Polskiego pełnił do grudnia 1922 roku, z kandydowania na urząd prezydenta zrezygnował, sprawując faktyczną władzę jako ministra wojny i generalny inspektor sił zbrojnych.
Z życia politycznego wycofał się na pewien czas po zamachu na prezydenta Gabriela Narutowicza, zrzekła się wówczas wszystkich stanowisk i nie zamierzał wracać do polityki.
Jednak, kiedy prezydent Stanisław Wojciechowski odrzucił propozycję stworzenia rządu z A. Skrzyńskim jako premierem, w roku 1926 doszło do słynnego przewrotu majowego. Józef Piłsudski przejął ster rządów, ze stanowiska prezydenta zrezygnował po raz kolejny, objął tekę ministra wojny i urząd generalnego inspektora sił zbrojnych, co zapewniło mu faktyczną władzę i możliwość decydowania o kształcie polskiej polityki. Sprawował twarde rządy, głosząc hasła zwalczania "sejmowładztwa" i "partyjniactwa". Jego konsekwencja, ale też metody walki z opozycją polityczną budziły wiele sprzeciwów. Jego działalność doprowadziła do rozbicia Centrolewu i wszczęcia procesu brzeskiego. Dzięki temu w wyborach w 1930 roku zwycięstwo odniósł Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR). W 1935 jego stronnictwo opracowało nową konstytucję (Konstytucja kwietniowa), w której przyznano znacznie szerszy zakres uprawnień prezydenta i rządu. Pod koniec swoich rządów skupił się na zapewnieniu Polsce bezpieczeństwa poprzez podpisanie dwustronnych umów o nieagresji z ZSRR (1932) i Niemcami (1934).
Zmarł 12 maja 1935 roku na raka wątroby. Jego ciało spoczywa na Wawelu. [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|