|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Józef Conrad-Korzeniowski, Lord Jim, oprac. Zdzisław Najdern, BN II/188
WSTĘP
wydany w ostatnim roku XIX wieku stanowi twórcze nawiązanie do tradycji sięgających daleko poprzez średniowieczny epos rycerski, aż do antycznej poezji
I Życie Conrada · urodził się w Berdyczowie na Ukrainie – 3 XII 1857 r., przy chrzcie otrzymał imiona Józef Teodor Konrad; ojciec Apollo – dramatopisarz, poeta, działacz niepodległościowy, w 1861 r. współorganizował zalążek późniejszego podziemnego Rządu Narodowego. Apollo został aresztowany i zesłany z rodziną w głąb Rosji. Matka Józefa zmarła, a ojca i jego ze względu na zły stan zdrowia zwolniono. Wyjechali najpierw do Lwowa, a później do Krakowa. Po śmierci ojca opiekował się nim wuj – Tadeusz Bobrowski. · 13 X 1874 wyjeżdża do Francji, aby pracować jako marynarz. W 1878 zaciągnął się na statek angielski; dyplom kapitański otrzymał w 1886 r. i w tym samym roku uzyskał obywatelstwo brytyjskie. Polskę odwiedził dwukrotnie: w 1890 i w 1893 roku. W 1890 przyjął posadę w Kongo belgijskim, po kilku miesiącach zrezygnował z pracy; ciężko chory wrócił do Anglii. · ostatni raz służył na statku w 1894 roku. Wkrótce potem zmarł Tadeusz Bobrowski, po którym otrzymał spadek. Wówczas to postanowił poświęcić się pisarstwu. Pierwszą powieść rozpoczął w 1889 r., a ukończył 5 lat później. Było to Szaleństwo Almayera, ogłoszone w 1895 roku pod pseudonimem Joseph Conrad · 24 III 1896 r. ożenił się z Angielką – Jersie George (23 lata); miał z nią dwóch synów. Przez resztę życia mieszkał w Anglii. Do 1913 r. borykał się z trudnościami materialnymi, ponieważ jego powieści i nowele, wysoko oceniane przez znawców, nie cieszyły się dużym uznaniem czytelników. Pisał powoli, z wysiłkiem, podupadał na zdrowiu, miał sile skłonności do depresji psychicznych. · ogłosił 13 powieści, 28 nowel, 3 tomy szkiców i wspomnienia. W 1914 roku odwiedził Polskę, gdzie zastał go wybuch wojny. W późniejszych latach zabierał wielokrotnie głos w sprawach polskich. Ogłosił obszerny szkic Zbrodnia rozbiorów. · zmarł na atak serca 3 VIII 1924 r. w Bishopsbourne, pochowany został w Canterbury, gdzie na grobie wyryto nazwisko w polskim brzmieniu. Po jego śmierci wydano tom szkiców i 2 niedokończone powieści.
II Twórczość Conrada: ogólny rzut oka
TRADYCJE KULTUROWE · hasło postępu, niechętny cywilizacji miejskiej, wrogi kapitalizmowi i władzy, rozmiłowany w swobodzie, wrażliwy na piękno; · problemy odwagi, odpowiedzialności za innych, przyjaźni, dbałości o dobre imię, wyczulony na punkcie reputacji · hierarchia wartości – dominuje tu ideał obowiązku, wierności, honoru, pracy i godności
TRADYCJE I PROGRAM LITERACKI · nawiązuje do realizmu francuskiego, tzn. do Flauberta, Monpassanta, do polskiej literatury romantycznej, Turgieniewa, Dostojewskiego (nienawidził go Conrad); · uważał sprawy za ważniejsze od bohaterów; · utwory mogą być pobudką do wyobraźni, wzruszeń, przemyśleń; · swój program literacki zawarł w Przedmowie do Murzyna z załogi «Narcyza»; mówi się o nim „impresjonistyczny” · Conrad chciał docierać w sztuce do tego, co istotne, do prawdy ukrytej pod pozorami, pod powierzchnią doznań, poza gąszczem faktów, do prawdy „wielorakiej i jedynej”; · działały na niego 2 bodźce: artystyczny i problemowy · wczesne powieści: 1. Szaleństwo Almayera – 1895 r. 2. Wyrzutek – 1896 r. 3. Murzyn z załogi „Narcyza” – 1897 r. 4. Lord Jim – 1898 r.
· powieści Conrada po Lordzie Jimie 1. Nostromo – 1904 r. 2. Tajny agent – 1907 r. 3. W oczach Zachodu – 1911 r. 4. Zwycięstwo – 1915 r. 5. Smuga cienia – 1917 r. 6. Ocalenie – 1919 r.
III Powstanie Lorda Jima
KRYZYS TWÓRCZY · nie znamy daty rozpoczęcia przez Conrada Lorda Jima, stało się to najprawdopodobniej w kwietniu 1898 r., po wielomiesięcznym kryzysie twórczym, po atakach depresji. Zmagał się z trudnościami od połowy stycznia 1897 roku; · dręczyła go niepewność celu, poczucie życiowego zagubienia
TUAN JIM · najpierw opowiadanie nosiło tytuł Jim: a Sketch (Jim: Szkice), dodaje później Tuan;
„MŁODOŚĆ” I MARLOW · pierwszy wyraźnie autobiograficzny utwór Conrada i tu po raz pierwszy pojawia się Marlow, Charles Marlow – narrator Jądra ciemności, Lorda Jima i Gry losu; Marlow jest nie tylko świadkiem, ale też współbohaterem akcji, odtwarza z pamięci fakty, albo wywiaduje się o nie – szuka informacji, a jednocześnie interpretuje je, wciąga w to samo czytelnika; · Marlow był jakby wcieleniem Conrada, za jego pośrednictwem Conrad wchodził do angielskiej społeczności. Marlow był tworem wobec tego Conrad mógł mieć do niego dystans. Przy pomocy bohatera – narratora wydobył się z kryzysu twórczego;
NOWE TRUDNOŚCI Z OCALENIEM · powieść miała się niebawem ukazywać w odcinkach, pieniędzy brakowało a Conrad nie mógł pisać. W sierpniu i we wrześniu był na skraju załamania;
PENT FARM I FORD MADOX HUEFFER · Conrad postanowił nawiązać współpracę autorską z młodszym od siebie o 16 lat Fordem Madox’em Huefferem; przedmiotem współpracy miały być 2 powieści, planowane lub częściowo już napisane przez Hueffera; · 26 X 1898 r. Conradowie przenieśli się do wiejskiego domu Pent Farm; · Hueffer nie wziął udziału w pracy nad Jądrem ciemności, Lordem Jimem i Tajfunem, ale był dla autora cenną podporą psychiczną;
POZWÓJ NOWELI W POWIEŚCI · praca nad Lordem Jimem miał się posuwać bardzo nierównomiernie, w lecie i jesienią 1898 r. Conrad miał nadal pisać Ocalenie, porzucił te próby dopiero w grudniu na rzecz opowiadań. Najsłynniejszym było Jądro ciemności (skończone 6 II 1899 r.) · Lord Jim zaczął się ukazywać pod tytułem Lord Jim: Szkic w październikowym numerze „Blackwood’s Magazine”.
IV Źródła powieści · zakres materiałów był bardzo szeroki · miała miejsce katastrofa statku, który wypłynął 19 VII 1880 roku; oficerami byli Europejczycy, a załogę stanowili Malajowie; był sztorm, statek zatonął, ocaleni dostali się na inny statek itp. · Radża James Brook jako wzór Jima; być może wzorem był też Jim Lingard (młody Anglik, agent handlowy) · Patusan umieszczony jest w Atjeh na północno-zachodnim krańcu Sumatry; · wszystkie imiona własne i nazwy miejsc pochodzą z innych utworów; · zasadniczą rolę w kształtowaniu scenerii odegrały 4 pobyty autora na Dalekim Wschodzie;
V Budowa powieści
NARRATORZY · narracja auktorialna – wypowiedzi narratora o bohaterstwi Jima; · narrator podstawiony tzn. Marlow, tworzy się struktura wielopiętrowa 1. tekst odautorski (auktorialny) 2. narracja Marlowa 3. przytoczona relacja 4. zacytowana wypowiedź · porządek chronologiczny:
1. Udział Steina w rewolucji w 1848 roku i jego późniejsze przygody na wyspach Archipelagu Malajskiego. 2. Jim synem wiejskiego proboszcza anglikańskiego; wyrusza na morze. 3. Jim na statku szkolnym. 4. Jim pierwszym oficerem; jego wypadek. 5. Jim w szpitalu we wschodnim porcie. 6. Jim pierwszym oficerem na „Patnie”. 7. Wyruszenie „Patny” i jej spokojny rejs. 8. Tajemniczy wypadek parowca. 9. Reakcje oficerów i załogi „Patny”. 10. Jim skacze do łodzi ratunkowej. 11. Jim w łodzi z pozostałymi uciekinierami. 12. „Avondale” spotyka łódź i zabiera rozbitków na pokład. 13. Francuska kanonierka napotyka „Patnę” i odholowuje ja do portu. 14. Marlow spotyka na nadbrzeżu rozbitków. 15. Marlow rozmawia z mechanikiem „Patny” o różowych ropuchach. 16. Dochodzenie sądowe. 17. Marlow rozmawia z Jimem. 18. Marlow spotyka Chestera, który chce zaproponować Jimowi pracę. 19. Dalsze rozmowy Chestera z Jimem i ich rozstanie. 20. Kapitam Brierly popełnia samobójstwo. 21. Jim pracuje u Denvera, przyjaciela Marlowa. 22. Jim pracuje jako akwizytor u Ergströma i Blake’a; Marlow go odwiedza. 23. Jim pracuje u babci Yuckers. 24. Jim pracuje u De Jongha; odwiedza go Marlow. 25. Marlow rozmawia z porucznikiem francuskiej kanonierki. 26. Marlow odwiedza Steina i rozmawia z nim o Jimie. 27. Stein daje Jimowi pracę w Patusanie i swój srebrny pierścień. 28. Jim rozstaje się z Maslowem i wyrusza do Patusanu. 29. Jim przybywa do Patusanu, dzieje się to około po 4 latach od wypadku. 30. Jim ucieka z częstokołu radży i znajduje schronienie u Doramina. 31. Jim mieszka u Corneliusa. 32. Spiski na życie Jima. 33. Dziewczyna ratuje życie Jimowi. 34. Klejnot i Jim wyznają sobie miłość. 35. Jim zdobywa warownię Szarifa Alego i władzę nad Patusanem. 36. Bob Santon topi się ratując przerażoną dziewczynę. 37. Marlow rozmawia z Jonsem o samobójstwie Brierly’ego. 38. Po 2 latach pobytu Jima w Patusanie, Marlow rozmawia z holenderskim urzędnikiem o „klejnocie”. 39. Marlow odwiedza Jima w Patusanie. 40. Niepowodzenia Browna. 41. Brown kradnie hiszpański szkuner. 42. Brown napada na Patusan. 43. ... [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|