|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Józef Ignacy Kraszewski Sieroce dole
Tom
Całość w tomach
Polski Związek Niewidomych Zakład Wydawnictw i Nagrań Warszawa 1993
Tłoczono pismem punktowym dla niewidomych w Drukarni PZN, Warszawa, ul. Konwiktorska 9 Pap. kart. 140 g kl. Iii_Bą1 Przedruk z "Wydawnictwa Literackiego", Kraków 1990
Pisała K. Pabian Korekty dokonały: B. Krajewska i K. Markiewicz Słowniczek
admiracja (łac.) - podziw, uwielbienie alchemik (gr.) - osoba zajmująca się alchemią, tj. usiłująca przetworzyć zwykłe metale w szlachetne. Próby takie były przeprowadzane w średniowieczu. Alea iacta est (łac.) - Kości zostały rzucone. Słowa te miał wypowiedzieć Juliusz Cezar przed przejściem Rubikonu. alkówka - mała sypialnia bez okna Arcturus - właść. Arktur, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza. arendarz (łac.) - karczmarz asygnata (łac.) - papierowy pieniądz audiencja (łac.) - posłuchanie aukcja (łac.) - publiczna sprzedaż, podczas której sprzedawaną rzecz nabywa ten, kto zaofiaruje za nią najwyższą sumę austeria (wł.) - karczma
zajezdna, gospoda Avouez, madame.... (fr.) - Przyzna pani, że mam szczęśliwą rękę, ponieważ przyszedłem zaledwie przed godziną.
bakałarz (łac.) - nauczyciel elementarny balsam (gr.) - kojący środek leczniczy; w przen.: pociecha, ukojenie bat (wł.) - łódź berlinka - tu: dawna srebrna moneta pruska, bita również ze stemplem polskim bibliopola (gr.) - sprzedawca ksiąg, księgarz Bielkiewicz Adam (1797-#1840) - wybitny lekarz i preparator; od 1827 r. profesor anatomii Akademii Medyko_Chirurgicznej w Wilnie. Borowski Leon (1784-#1846) - profesor poezji i wymowy na Uniwersytecie Wileńskim po śmierci Euzebiusza Słowackiego. burza Homerowa w nieśmiertelnej jego pieśni - burza, jaką zesłali bogowie na powracającego z wojny trojańskiej Odysa. (Por. Homer "Odyseja", pieśń V, w 257 i n.) Byron George (1788-#1824) - wielki poeta angielski, czołowy przedstawiciel romantyzmu w literaturze europejskiej. Tu aluzja do znanych w owym czasie podobizn Byrona lub ilustracji do jego dzieł.
Cappelli Ludwik Alojzy (zm. 1838) z pochodzenia Włoch. Od 1804 r. wykładał na Uniwersytecie Wileńskim prawo cywilne i kryminalne, a od 1808 r. dodatkowo język i literaturę włoską na wydziale literatury i nauk wyzwolonych. Carraccii - nazwisko rodziny malarzy włoskich, działających w Ii poł. Xvi w. w Bolonii. Tu mowa prawdopodobnie o najzdolniejszym z nich Annibale Carracci (1560-#1609), autorze wielkiej galerii "Przygody
miłosne bogów" w rzymskim Palazzo Farnese. Był autorem szeregu obrazów o tematyce biblijnej, mitologicznej, religijnej i rodzajowej. cyrulik (gr.) - felczer, domorosły lekarz
data - tu: racja, powód, przyczyna dekret - tu: rozkaz, rozporządzenie, wyrok detronizacja (łac.) - pozbawienie panującego władzy donzella (wł.) - donna - pani; tu w znaczeniu ironicznym dykteryjka (łac.) - anegdotka, krótkie żartobliwe opowiadanie dymitowany (łac.) - oddany, przekazany prawnie spadkobiercy dystynkcja (łac.) - tu: wyróżnienie "Dziennik" - mowa o "Dzienniku Wileńskim", czasopiśmie wychodzącym w Wilnie w latach 1805-#1806 i 1815-#1830, poświęconym nauce, sztuce i literaturze. dziś po harapie - powiedzenie staropolskie: dziś wszystko skończone
egzaltacja (łac.) - uniesienie, podniecenie emocjonalne ekarte (fr.) - rodzaj gry w karty w dwie osoby ekskuza (fr.) - tłumaczenie się, usprawiedliwienie, przeproszenie ekstyrpować (łac.) - radykalnie usunąć ekwipaż (fr.) - luksusowy powóz, pojazd elegia (gr.) - w starożytnej poezji rzymskiej utwór poetycki o tematyce miłosnej emancypowany (łac.) - uwolniony spod czyjejś władzy, z zależnego stosunku eminencja (łac.) - wysokość, przewielebność; tu użyte żartobliwie epigramat (gr.) - krótki, zazwyczaj lekki i dowcipny utwór
poetycki o zaskakującej poincie, często o charakterze satyrycznym ~erard - założona ok. 1780 r. najbardziej znana i najstarsza z istniejących we Francji wytwórnia fortepianów Eugenia (gr.) - dosł.: dobrze urodzona Eurypides (ok. 480 do 40687 p.n.e.) - tragediopisarz grecki
faktor (łac.) - tu: pośrednik do załatwiania różnych interesów, usłużny stręczyciel familia kurlandzka - rodzina pochodząca z Kurlandii, południowej części dawnych Inflant. W okresie Iii rozbioru (1795) Kurlandia stała się jedną z guberni cesarstwa rosyjskiego. familiantka - osoba pochodząca z bogatej i ustosunkowanej rodziny fanfaronada (fr.) - chełpienie się, przechwałki fenomen (gr.) - tu: zadziwiające zjawisko, osobliwy traf Fonberg Ignacy (1801-#1891) - uczeń i następca Jędrzeja Śniadeckiego na katedrze chemii w Wilnie. Po likwidacji Uniwersytetu (1832) profesor Akademii Medyko_Chirurgicznej do jej zamknięcia, tj. do 1842 r. Franciszka Rimini (Francesca da Rimini) - córka władcy Ravenny, która ze względów politycznych została zmuszona do poślubienia brzydkiego władcy Rimini, Gianciotto Malatesta. Francescę związało wielkie uczucie z bratem męża, pięknym Paolo. Mąż, przekonawszy się o zdradzie, zabił oboje kochanków. Fr~elon - z fr. fr~elon: truteń funkcje lekarskie, o których Molier wspomina - aluzja do komedii Moliera (1622-#1673) "Lekarz mimo woli" (1666) furore (wł.) - podziw, głośny sukces; zrobić furorę - odnieść sukces
Golgota - skaliste wzgórze k. Jerozolimy, wg Ewangelii miejsce ukrzyżowania Chrystusa. Przysłowiowa jest droga, jaką odbył Chrystus niosąc swój krzyż na Golgotę. gordyjski węzeł - misterny węzeł zawiązany przez legendarnego króla frygijskiego Gordiusza w mieście Gordion; węzeł ten miał później przeciąć mieczem Aleksander Macedoński, stąd przecięciem gordyjskiego węzła nazywamy proste rozstrzygnięcie skomplikowanej sprawy. grafini (niem.) - hrabina Guido, właść. Reni Guido (1575-#1642) - malarz włoski, przedstawiciel szkoły bolońskiej w okresie wczesnego baroku. Twórca licznych malowideł ściennych ("Aurora" w Palazzo Rospigliosi w Rzymie), obrazów o tematyce religijnej i historycznej oraz portretów ("Beatrix Cenci").
Heloiza i Abelard - autentyczni bohaterowie dramatycznego romansu - wybitny filozof i teolog francuski Pierre Abelard (1079-#1142) i jego 17_letnia uczennica Heloiza. Rozdzieleni po tragicznych przejściach kochankowie złożyli śluby zakonne i pozostali sobie wierni do końca życia. Miłość ich była wielokrotnie opiewana w literaturze. herboryzować (łac.) - zbierać i suszyć rośliny do zielnika Hero i Leander - para nieszczęśliwie zakochanych, występujących w utworze poety greckiego Muzajosa. Kochankowie mieszkali w miastach leżących po dwóch stronach Hellespontu (dziś: Dardanele). Co noc Leander przebywał cieśninę, dążąc na spotkanie z Hero. Gdy pewnego razu zabłądził i utonął, Hero popełniła samobójstwo skacząc z wieży.
heroina (gr.) - bohaterka Horacy (65-#8 p.n.e.) - jeden z największych liryków rzymskich. Sławę swą zawdzięcza Horacy pieśniom o tematyce biesiadnej, refleksyjnej i erotycznej. hreczkosiej - gospodarz wiejski zasiedziały na wsi Hugo Victor (1802-#1885) - francuski poeta, dramaturg i powieściopisarz hybryda (łac.) - mieszaniec, osobnik pochodzący ze skrzyżowania różnych ras lub gatunków
id~ee fixe (fr.) - chorobliwe opanowanie psychiki przez jakąś stale powracającą myśl indult (łac.) - zezwolenie władzy duchownej na odstąpienie od przepisów kościelnych, udzielane w pewnych szczególnych wypadkach interpelujący (łac.) - tu: pytający
kanwa (fr.) - sztywna tkanina siatkowa z grubych nici, używana jako podkład do wyszywania i robót włóczkowych kapturowe szlachectwo - w Xvii i Xviii w. powstawały w Polsce w okresach bezkrólewia tzw. sądy kapturowe. W trybunale tych sądów zasiadał przeważnie gmin szlachecki. Stąd określenie "kapturowe szlachectwo" oznacza przynależność do najniższej warstwy szlachty. karuk (ros.) - klej otrzymywany z wygotowanych części pęcherzy rybnych, odpadków skór, rogów i kości zwierzęcych katakomby, katakumby (gr.) - podziemne grobowce. Podczas prześladowań chrześcijan katakumby stały się dla nich schronieniem i zarazem miejscem grzebania męczenników. kocz - półkryty, zwykle elegancki powóz dwu_ cztero_ lub sześciokonny kompilator (łac.) - osoba
... [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|