|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Aby rozpocząć lekturę, kliknij na taki przycisk , który da ci pełny dostęp do spisu treści książki. Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym LITERATURA.NET.PL kliknij na logo poniżej. JÓZEF IGNACY KRASZEWSKI KRÓL PIAST (MICHAŁ KSIĄŻĘ WIŚNIOWIECKI) POWIEŚĆ HISTORYCZNA CYKL POWIEŚCI HISTORYCZNYCH OBEJMUJĄCYCH DZIEJE POLSKI 2 Tower Press 2000 Copyright by Tower Press, Gdańsk 2000 3 Michał Korybut Wiśniowiecki Miedzioryt ze zbiorów Muzeum Narod. w W–wie 4 TOM PIERWSZY I W Łowiczu, w dworcu arcybiskupim 1 , gdzie podówczas prymas Prażmowski 2 przebywał, bliżej chcąc być stolicy, pod koniec 1668 roku, po odjeździe Jana Kaźmirza 3 ruch, zjazdy i narady były nieustające. Arcybiskup pochlebiał sobie, że miał w ręku koronę i że nią rozpo- rządzi, jak mu się podoba, sobie, rodzinie i sprzymierzeńcom zapewniając znakomite korzy- ści. Francuskie zabiegi, poczęte za żywota Marii Ludwiki 4 , przeżyły ją i tryumfowały. Znudzony wszystkim Jan Kaźmirz jechał do Francji odpoczywać na tłustym opactwie 5 , a po drodze był tak wesół, że w Krakowie tańcował, a jego orszak tak się sprawiał butno, że szlachtę bił, która ekskróla pozywała do sądów kapturowych 6 i sądziła go na infamię 7 . Żarto- bliwsi na sejmie abdykacyjnym 8 przezwali go już panem Snopkowskim, od wąsów snopu 9 w szwedzkim herbie. Smutne to zrzucenie korony, od której Walezjusz 10 uciekał, jowialiści 11 ówcześni w żart obracali. Niczyjego serca nie przejęły te groźne, prorocze, natchnione, łzawe wyrazy, jakimi Jan Kaźmirz kraj pożegnał. Takie to były czasy. On sam, z piersi dobywszy to złowrogie proroctwo Kassandry 12 , które było jakby echem kazań Skargi 13 , on sam śmiał się nazajutrz, zostawszy panem Snopkow- 1 Mowa o zamku biskupim nad Bzurą w pobliżu Łowicza. Zamek ten został zbudowany w XIV w. przez Ja- rosława Bogorię ze Skotnik i należał do prymasów gnieźnieńskich 2 M i k o ł a j P r a ż m o w s k i (1617–1673) – prymas, przywódca stronnictwa francuskiego, zamierzał wprowadzić na tron polski księcia francuskiego. Po wyborze Michała Wiśniowieckiego, otwarcie mu się sprze- ciwiał i był główną sprężyną wszelkich knowań przeciwko królowi. W obronie króla szlachta zawiązała konfe- derację pod Gołębiem i skazała go na uwięzienie 3 J a n K a z i m i e r z (1609–1672) – król polski, panował od r. 1648–1668 4 M a r i a L u d w i k a z domu księżna Gonzaga (1611–1667) – w roku 1647 poślubiła Władysława IV. Po śmierci króla, była zwolenniczką kandydatury Jana Kazimierza na tron polski, Maria Ludwika została później żoną Jana Kazimierza 5 Wzmianka dotyczy opactwa w Nevers we Francji. Opactwem zarządzał Jan Kazimierz po złożeniu korony polskiej 6 s ą d k a p t u r o w y – sąd karny podczas bezkrólewia i podczas trwania elekcji Michała Wiśniowieckiego 7 i n f a m i a (łac.) – sądowe pozbawienie czci i praw obywatelskich; tu: utrata czci i praw królewskich 8 s e j m a b d y k a c y j n y – zgromadzenie senatorów i posłów na obrady publiczne w celu złożenia z tro- nu króla; tu mowa o sejmie w dniu 16 września 1668 roku, na którym „złamany obradami” Jan Kazimierz złożył koronę 9 Wzmianka dotyczy herbu Wazów – „Snopek” 10 H e n r y k W a l e z y (1551–1589) – pierwszy król elekcyjny w Polsce, w roku 1573 porzucił Polskę dla objęcia korony francuskiej 11 j o w i a l i s t a (z łac.) – żartowniś, facecjonista 12 p r o r o c t w o K a s s a n d r y – Kassandra – wieszczka trojańska, która przepowiedziała zburzenie Troi. Aluzja dotyczy proroctwa, które wypowiedział Jan Kazimierz podczas abdykacji 13 P i o t r S k a r g a (1536–1612) – nadworny kaznodzieja Zygmunta III. Obowiązek swój pełnił przez 24 lata, od roku 1588. W Kazaniach sejmowych (Kraków 1597) Skarga wzywał szlachtę do poprawy obyczajów, gromił warcholstwo i przepowiadał upadek Polski 5 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|