|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
John Ronald Reuel Tolkien znany jako J.R.R. Tolkien (ur. w w , obecnie na terytorium , zm. w w ) – angielski pisarz i filolog. Jako autor powieści , której akcja rozgrywa się w mitycznym świecie , stał się jednym z prekursorów współczesnej literatury . Jest autorem wielu opowieści rozgrywających się w świecie. Na przykład – , i mitologii (nie skończonej przez Ronalda - powieść ukończył jego syn ) oraz kilku krótkich form, opowiadań baśniowych niezwiązanych lub luźno związanych z wielką mitologią, tzw. Legendarium Śródziemia (zawartej w 12-tomowej History of the Middle-earth, opracowanej i wydanej przez , jego syna). Opublikował ponad 100 prac z dziedziny filologii i literatury dawnej, współpracował przy powstaniu największego , wydawanego zaraz po , . Znał (w różnym stopniu) ponad 30 języków, głównie wymarłych, germańskich i celtyckich. (m.in. , , , , , , , , , , , , , , , , , uczył się także , lecz uważał go za trudny język i nie potrafił się nim dobrze posługiwać). · Życiorys J.R.R. Tolkien urodził się w angielskiej rodzinie w jako syn bankiera i jego żony . Przyszedł na świat w w (obecnie w ), gdzie jego ojciec był urzędnikiem w filii Banku Lloyda. Rodzina Tolkienów miała niemieckie korzenie (nazwisko Tolkien pochodzi od niemieckiego słowa tollkühn, czyli śmiały), jednak od wielu pokoleń mieszkała w Anglii. Większość przodków Tolkiena trudniła się rzemiosłem. Dzieciństwo Wczesne dzieciństwo Tolkiena przebiegało bez większych zawirowań, jeśli nie liczyć ukąszenia przez , co może uchodzić za przyczynę ciągłego pojawiania się olbrzymich, jadowitych pająków w jego dziełach. W roku Tolkien przyjechał z matką, która niezbyt dobrze znosiła afrykański klimat, i młodszym bratem (ur. 1894) do w Anglii. Tam jego matka otrzymała rok później wiadomość o śmierci męża, zmarłego z powodu ciężkiego wewnętrznego krwotoku. Rodzina wyprowadziła się wtedy do Sarehole Mill na przedmieściach Birmingham, w okolicę wówczas jeszcze nietkniętą przez przemysł. Kolejne cztery lata dzieciństwa Tolkien spędził właśnie w tej wiejskiej idylli, która stała się później inspiracją dla , części jego mitycznego świata. Tutaj usłyszał też po raz pierwszy słowo gamgee, w miejscowym dialekcie oznaczające bawełnę, i wykorzystał je potem jako nazwisko jednego z w swoim głównym dziele . Matka Tolkiena, która w roku wbrew woli rodziców i teściów przeszła na , wychowała dzieci w duchu tej religii, co miało duży wpływ na życie i twórczość pisarza. Jako że wykazywał zainteresowanie językami, matka uczyła go podstaw , i . Zapoznała go także z opowiadaniem , z o oraz z bajkami , w których to po raz pierwszy usłyszał o nordyckich sagach o . Między a rokiem wielokrotnie przeprowadzał się po Birmingham, najpierw do dzielnicy Moseley, potem do King's Heath, gdzie poprzez dziwne napisy na węglarkach przejeżdżających za jego domem po raz pierwszy natknął się na , który dostarczał mu intensywnych wrażeń estetycznych. Potem ostatecznie przeprowadził się do . Ponieważ wszystkie te miejsca charakteryzowały się miejską atmosferą, naznaczone wiejskim życiem dzieciństwo Tolkiena należało już wówczas do przeszłości. Był to też okres, w którym Tolkiem często zmieniał szkoły: najpierw został przyjęty do King Edward's School, w 1902 roku przeniósł się do St. Philips Grammar School, aby w rok później wrócić do King Edward's z przyznanym stypendium. Tam dzięki mocno zaangażowanemu nauczycielowi oprócz klasycznej i poznał także podstawy . roku matka dwunastoletniego Tolkiena zmarła po sześciodniowej . Wzmocniło to przywiązanie późniejszego pisarza do Kościoła i wiary katolickiej, a także pogłębiło jego pesymistyczną postawę życiową. Postrzegał otaczający go świat według słów ( 5,19: "Wiemy, że jesteśmy z Boga, cały zaś świat leży w mocy Złego") jako leżący w rękach złych ludzi. W jego mniemaniu tylko w zwycięstwie dobra zło mogło być choć chwilowo odepchnięte. Szczęście człowiek mógł według niego osiągnąć tylko przez wiarę w i życie wieczne. Młodość Obaj bracia przeszli pod opiekę ojca , księdza zaprzyjaźnionego z ich matką, który ulokował ich najpierw u ich ciotki Beatrice Bartlett, a później u znajomej gospodyni pensjonatu. Tam w 1908 roku Tolkien poznał swoją przyszłą żonę, . Potajemny romans wkrótce jednak wykryto i Tolkien został zmuszony przez opiekuna, aby zrezygnował z widywania się z Edith aż do osiągnięcia pełnoletności, czyli dwudziestego pierwszego roku życia (co oznaczało ponad trzyletnią rozłąkę). Przypuszczalnie dopiero wówczas młodzieńczy romans zmienił się w tragiczną historię miłosną, którą Tolkien później literacko przerobił na miłość pomiędzy i – bohaterami . Tymczasem dzięki dyrektorowi swojej szkoły Tolkien zgłębiał tajniki nie tylko i nauki o prawidłowościach języka, lecz także za sprawą innego nauczyciela zaznajomił się nieco z . W tym czasie Tolkien po raz pierwszy przeczytał najwybitniejsze dzieła , w tym pieśń , która go zachwyciła. Zapoznawał się także ze średnioangielskimi tekstami: oraz . O każdym spośród tych trzech utworów miał później napisać znaczną pracę akademicką. W końcu zainteresował się , aby móc przeczytać w oryginale sagę o – opowieść, którą fascynował się w dzieciństwie. Zachęcony nowo nabytą wiedzą filologiczną Tolkien zajął się wkrótce tworzeniem własnych języków, wykorzystując dopiero co poznane lingwistyczne zasady. Pierwsze próby bazowały na , później zainteresowany przez kolegę starał się samodzielnie uzupełnić luki w wiedzy o tym wymarłym języku, a także stworzyć na jego podstawie hipotetyczną pramowę. Jego duże zainteresowanie językami ujawniło się również w szkole, gdzie przy prowadzonych często po łacinie debatach Tolkien zaskakiwał swoich słuchaczy płynnymi przemowami także po grecku, gocku i staroangielsku. W lecie roku Tolkien wraz z przyjaciółmi: Christopherem Wisermanem, Robertem Quilterem Gilsonem oraz Geoffreyem Bache Smithem założył tak zwane T.C.B.S., czyli Tea Club - Barrovian Society, nieformalne stowarzyszenie, którego członkowie spotykali się regularnie najpierw w szkolnej bibliotece, a potem na Barrow's Street, po to aby wspólnie podyskutować o literaturze. Mniej więcej w tym czasie Tolkien zaczął na poważnie pisywać wiersze, w których po raz pierwszy pojawiły się tańczące leśne wróżki (fairies). Możliwym impulsem do tego mogły być mistyczne utwory katolickiego poety , z którymi Tolkien miałby według istniejących dowodów zaznajomić się w tym czasie. W grudniu udało mu się, w drugim podejściu, po niepowodzeniu w roku 1909, uzyskać stypendium w . Zapewnił sobie w ten sposób najbliższą przyszłość i z tym przeświadczeniem wkroczył w kolejne lata życia szkolnego. Mimo późniejszej niechęci do teatru Tolkien wziął udział w przedstawieniu na podstawie sztuki pt. Pokój w roli Hermesa. Do starej szkoły powrócił jeszcze w grudniu w przedstawieniu Rywale (The Rivals). Okres pomiędzy ukończeniem szkoły a początkiem studiów w Oksfordzie Tolkien spędził ze swoim bratem i przyjaciółmi na wędrówkach po . Pocztówka zatytułowana Duch gór (Der Berggeist), przedstawiająca siedzącego na skale pod sosną starca (obraz niemieckiego malarza dzieł mistycznych z ) stała się – według późniejszych wypowiedzi pisarza – inspiracją do stworzenia postaci – czarodzieja zamieszkującego w Śródziemiu. Studia W październiku 1911 roku Tolkien podjął studia na Exeter College w , początkowo w zakresie języków klasycznych – łaciny i greki – oraz ich literatury, ale wkrótce się tym znudził. Jego zainteresowanie budziło jedynie . Pod okiem profesora tego przedmiotu Tolkien zyskał możliwość zajmowania się , czemu z zachwytem się poświęcił. Po dwutygodniowym wypoczynku w pułku kawalerii King Edward’s Horse latem ., gdzie większą część czasu spędził w siodle (co może częściowo tłumaczyć jeździecką kulturę we Władcy Pierścieni), powrócił do Oksfordu. Niedługo później zajął się . Zainteresowanie to wpłynęło na jego decyzję, aby na tym właśnie języku, zamiast na gockim, oprzeć tworzony przez siebie sztuczny język. Tak powstał wiele lat później język , który stał się mową w mitologicznym tolkienowskim świecie Śródziemiu. Święta Bożego Narodzenia roku Tolkien spędził u krewnych, gdzie zgodnie z szeroko rozpowszechnionym zwyczajem angielskim wystawił sztukę, której był jednocześnie reżyserem i głównym bohaterem. Jest to rzecz godna wspomnienia, zważywszy na jego późniejszą... [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|