|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Niespełna dwa lata temu w Klubie Sosnowieckim (obecnie Klub Zagłębiowski) opublikowany został artykuł przybliżający sylwetkę Józefa Pomianowskiego, zagłębiowskiego architekta, autora wielu budowli sakralnych i świeckich. Dzisiaj czas na rozwinięcie tego artykułu i dopełnienie wiedzy o tym wielkim artyście.
We wrześniu 2013 roku, przez zupełny przypadek, udało mi się odnaleźć grób inżyniera Pomianowskiego. Podczas jednej z wizyt w Warszawie udałem się na cmentarz powązkowski aby sprawdzić informację podaną na stronie starepowazki.pl – mianowicie w kwaterze L został pochowany niejaki Stefan Pomianowski. Imię i nazwisko się zgadzało a poza tym, jak pamiętamy, ciało Pomianowskiego po pogrzebie w sosnowieckiej katedrze zostało przewiezione na dworzec kolei warszawsko wiedeńskiej. Najprostsze spostrzeżenie jakie nasunęło mi się gdy zastanawiałem się gdzie też wdowa mogła wywieźć ciało inżyniera było takie, że do Warszawy… Obawiałem się, że nawet gdyby była to prawda, to grób mógł nie przetrwać blisko stu lat burzliwej historii – tym bardziej, że nie wiadomo było mi o żadnej bliskiej rodzinie Pomianowskiego. Ostatecznie jednak Powązki okazały się miejscem spoczynku zagłębiowskiego urzędnika i artysty [grob.jpg, grob_napis.jpg].
Na początek jednak należy uzupełnić nieco wiadomości, które w poprzednim artykule brakowało. Z dokumentów pozyskanych w archiwum państwowym w Łodzi udało pozyskałem sporo informacji na temat pochodzenia i pracy inżyniera Pomianowskiego – cała jego działalność w powiecie będzińskim jest dobrze udokumentowana a w archiwach zachowały się rysunki i plany przeszło 100 budynków prywatnych i kilkudziesięciu przemysłowych sygnowanych jego ręką [tu zdjęcia planów]. Ciekawostką jest także to, że w latach 1911-1913 Pomianowski opracował plan elektryfikacji Będzina [tu zdjęcia planu].
Potwierdzona została informacja, że Józef Stefan Wit Pomianowski [tu zdjęcie Pomianowskiego] urodził się 15 czerwca 1864 w Guberni Piotrkowskiej Powiatu Rawskiego parafii Wysokienice. Był synem Feliksa i Elżbiety z Manuczewiczów. Feliks był właścicielem majątku Wojska, który w roku 1882 liczył sobie 604 morgi (w tym grunty orne i ogrody zajmowały 562 morgi, łąki 20 mórg, pastwiska 6 mórg – reszta nieużytki) a składał się z 7 budynków murowanych i 9 drewnianych. Był to więc majątek znaczny jak na owe czasy a sami Pomianowscy byli szlachtą mianowaną, na co oprócz własności ziemskiej wskazuje także trzecie imię syna – Wit. Feliks był członkiem Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskiem (na co wskazuje lista członków tegoż towarzystwa z zebrania w dniach 3-9 lutego 1860 roku). Nie do końca jasne jest dla mnie dlaczego Feliks i Elżbieta mieszkali w Będzinie – taką informację można wyczytać w akcie małżeństwa Pomianowskiego ze Stefanią Marią Józef Słowikowską z roku 1892. Można oczywiście snuć różne domysły, np. taki, że Pomianowscy wyjechali z rodzinnych stron obawiając się represji po Powstaniu Styczniowym lub ich majątek został w czasie walk kompletnie zniszczony.
Jak wiadomo z poprzedniego artykułu, równocześnie z uzyskaniem dyplomu IIC, czyli w roku 1889, Pomianowski podjął służbę w Urzędzie Miasta Będzina na stanowisku inżyniera powiatowego. Funkcję tę piastował do roku 1905 kiedy to został także głównym inżynierem dopiero co powstałego miasta Sosnowca (łączenie stanowisk nie było czymś dziwnym w ówczesnych czasach). Urząd architekta miejskiego sprawował do roku 1917, kiedy to ze względów finansowych złożył rezygnację.
W roku 1892 Pomianowski (posiadający wtedy tytuł Sekretarza Kolegialnego – czyli 10 stopnia w hierarchii 14 rang w ramach Systemu służby państwowej, cywilnej i wojskowej w Rosji Carskiej) ożenił się ze Stefanią Marią Józefą Słowikowską – ślub odbył się w Warszawie w kościele św. Barbary. Ojciec Marii, Adam Słowikowski, był dobrze znany w Warszawie ponieważ piastował stanowisko Naczelnika Ziemskiego Towarzystwa Kredytowego. Matką Marii była Józefa z Cyrońskich (zmarła w Warszawie 31 stycznia 1916 roku). Świadkami na ślubie Pomianowskiego był ojciec Marii – Adam, oraz Leopold Łącki – deputowany Ziemskiego Towarzystwa Kredytowego. Dwa dni przed ślubem narzeczeni spisali umowę małżeńską u urzędującego Notariusza przy kancelarii Hipotecznej Warszawskiego Sądu Okręgowego Henryka Iwanowicza Ciunkiewicza. Ciekawostką jest, że ślubu udzielał inny krewny panny młodej – Stanisław Słowikowski, Proboszcz Parafii Imielno i Katecheta Szkół Warszawskich.
Sprawa sądowa Niewątpliwie należy wspomnieć o sprawie sądowej, w którą Pomianowski był uwikłany na początku swej kariery powiatowego inżyniera. Otóż 24 kwietnia 1891 roku wydał zaświadczenie pp. Edwinowi i Oskarowi Guldczyńskim, że kupione przez nich od mieszczan będzińskich w 1889 roku ziemie w miejscowości Kempiny (w odleglości półtora wiorsty od granicy miasta Będzina), zapisane są w rejestr "forwarków miasta Bedzina", co jednak było nieprawdą. Zacytujmy fragment akt sądowych z 1895 roku, które ukazując Pomianowskiego jako honorowego człowieka, który przede wszystkim dąży do poznania prawdy: Pomianowski dążył do tego, aby sąd uznał, że przyczyną błędnej decyzji były nieprawidłowe rejestry, które rzeczywiście były oznaczone różnie: "ziemie miasta Bedzina", "Folwarki miasta Będzina" i w samej ich zawartości zlewają się w dwa pojęcia - "ziemie i folwarki" miasta Będzina. Ze względu na brak doświadczenia (ile lat???) Pomianowski o tych subtelnych różnicach nie wiedział. 4 lipca 1895 roku Warszawski Sąd (zgodnie z rozkazem "Jego Imperialistycznego Waszmości", na posiedzeniu 11 Kryminalnego Departamentu, na którym byli obecni: A. K. Meyer, członkowie: I. R. Lentz, P. S. Firsow, pomocnik sekretarza W. W. Szaramowicz, w obecności towarzysza prokuratora Sadu A. E. Kilszteta) postanowił zwrócić Pomianowskiemu uwagę bez wniesienia zapisu w akta. Uzasadnieniem łagodnego wyroku było to, że Pomianowski wydając decyzje nie miał złych zamiarów a także „sam wystosował raport ze swoimi wątpliwościami do Gubernatora, potwierdzając nieprawidłowość wydanego przez siebie świadectwa”. Uzupełnieniem aktu były zapisy, że dwa plany z 27 lutego 1892 i z 24 kwietnia 1891 jako załączniki do sprawy Drugiego Państwowego (Obywatelskiego) Departamentu Warszawskiego Sądu, powinny być zwrócone zgodnie z jego postanowieniem, a kopia ogólnego planu miasta Będzina, przedstawionego przez podejrzanego Pomianowskiego, powinna być jemu zwrócona.
Potomstwo Dzięki poprzedniemu artykułowi w Klubie Zagłębiowskim udało się nawiązać kontakt z krewnymi inżyniera Pomianowskiego. Barbara, prawnuczka, przekazała mnóstwo niezwykle interesujących informacji a co więcej udostępniła zdjęcia inżyniera i jego żony oraz namalowanych przez niego obrazów [tu miniatury zdjęć obrazów]. Żona Pomianowskiego, Maria, nie wyszła ponownie za mąż a zmarła w Pruszkowie 11 stycznia 1940 roku. Córka, Wanda Józefa Pomianowska (urodzona w roku 1898) wyszła za mąż za Mariana Prewysz-Kwinto. Ślub odbył się 1 stycznia 1922 roku w Zakopanem. Małżonkowie przeprowadzili się do Lipniszek w okolice Wilna. Tam urodziła się Krystyna Maria (matka Barbary), która przed wojną przeprowadziła się do Pruszkowa i tam przeżyła wojnę. Następnie przeprowadziła się do Gliwic do córki. Zmarła w Gliwicach w roku 1973. Wnuczka Pomianowskiego, Krystyna Maria (urodzona w roku 1922), wyszła za mąż za żołnierza AK oddziału Cichociemnych, mieszkała w Pruszkowie, Krakowie, Bielsku-Białej i na koniec w Gliwicach. Zmarła w Warszawie w roku 1988 i jest pochowana w grobie swojego dziadka. Miała czwórkę dzieci - dwóch synów i dwie córki. Synowie nie żyją. Jedna z córek Barbara z mężem i synem przeprowadziła się z Gliwic do Piastowa. Druga córka Joanna wyszła za mąż za Sosnowiczanina i przeprowadziła się z Gliwic do Sosnowca gdzie mieszka do dziś. Tak historia zatoczyła krąg i po stu latach potomkowie Pomianowskiego znów mieszkają w Sosnowcu.
Renowacja grobu Na wiosnę powinny rozpocząć się prace związane z odnowieniem grobu inżyniera Pomianowskiego. Pomoc swą zapewnia sosnowiecki magistrat w osobie Miejskiego Konserwatora Zabytków, jednakże i wnuczki Pomianowskiego wyraziły chęć współuczestniczenia w tym temacie. http://www.rcin.org.pl/iae/Content/17737/WA308_658_P71-T38-z3_ROCZNIK-GOSPODARST.pdf Warto odnotować, że zgodnie z carskim ukazem z 19/31.XII.1866 na stanowiska urzędnicze mogły być powoływane osoby będące właścicielami nieruchomości w mieście – ale nie było to przestrzegane. Być może było tak w przypadku Pomianowskiego, który od roku 1912 na pewno mieszkał w Sosnowcu, a gdzie mieszkał wcześniej – można tylko przypuszczać (APŁ, zespół rząd Gubernialny Piotrkowski w wydziale Administracyjnym WA i Budowlanym WB). Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim, pierwsza polska instytucja bankowa, stowarzyszenie właścicieli ziemskich Królestwa Polskiego z siedzibą w Warszawie założone w 1825 z inicjatywy Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego; celem stowarzyszenia było udzielanie kredytów długoterminowych; stowarzyszenie wspierało polskich właścicieli ziemskich, działało do 1939 (źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki). http://www.nekrologi-baza.pl/zlista/363 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|