|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
JĘZYK POLSKI - ADAM MICKIEWICZ ROMANTYZM Polski 1822- Wilno, wydanie tomiku poezji Adama Mickiewicza- „Ballady i romanse” 1830- wybuch powstania listopadowego/ początek Wielkiej Emigracji – kolejny etap epoki, tematyka niepodległościowa, spiski i czyny zbrojne, bohaterskie jednostki 1863- powstanie styczniowe / zamknięcie epoki „miej serce i patrzaj sercem” Biografia Mickiewicza 24.12.1789- narodziny w Nowogródku 1815- 1819- student filologii klasycznej na uniwersytecie Wileńskim 1817- założenie towarzystwa Filomatów i Filaretów 1819-1823- praca w Kownie jako nauczyciel 1822- „Ballady i romanse” 1824- zesłanie do Rosji 1829- podróże po Europie 1830- miłość w Ewie Ankiewiczównie 1832- Dziady cz. III 1834- Pan Tadeusz, Konrad Wallenrod, Oda do młodości 26.11.1855 - śmierć w Konstantynopolu, pochowany w Montmorency pod Paryżem 1890- drugi pogrzeb Mickiewicza, zwłoki złożone w katedrze wawelskiej Towarzystwo Filomatów i Filaretów – tajna organizacja naukowo- literacka, o celach patriotyczno – samokształceniowych. Gdy rozszerzyli swoją działalność przekształcili się w Towarzystwo Filaretów. Ø Filomaci : powstali w 1.10.1817, założyciele: J. Czeczot, T. Zan, F. Malewski; ich celem było samokształcenie oraz wyrabianie charakteru członków. Byli tajnym stowarzyszeniem z ograniczoną liczbą członków. W 1823 przekształcili się w zakonspirowany Związek Patriotyczny. W 1824 zostali zesłani do Rosji przez Nowosilcowa. Ø Filareci: utworzeni w 1820 przez T. Zana, F. Malewskiego, O. Pietraszkiewicza. Ich celem było nabywanie nauk, moralności i religii, udzielanie przestróg, dawanie rad i wsparcia w niedostatku Mickiewicz w swoich dziełach realizuje koncepcję „Polska mesjaszem narodów” Periodyzacja- ustalenie ram czasowych epoki Ballada ( romantyczna)- gatunek mieszany(epika + liryka) · Obecność elementów baśniowych, fantastycznych · Tajemniczość, gradacja napięcia · Bohaterowie naruszają kodeksy moralne · Częsty motyw: „wina i kara” · Charakterystyczne środki stylistyczne: powtórzenia, anafora, paralelizm, sentencje. Horror- gatunek literatury fantastycznej oraz sztuki filmowej. Jego celem jest budzenie grozy, przerażenia. Częste motywy: duchy, upiory, wampiry, klątwy rzucane na winowajców. Egzotyzm- zainteresowanie odmienną przyrodą, życiem społecznym, kulturą krajów innych niż europejskie. W literaturze : kreacja egzotycznego świata przedstawionego; nawiązanie do egzotycznych form literackich; inspirowanie się egzotycznymi ideałami religijnymi i filozoficznymi; stylizacja językowa, wprowadzanie egzotycznych słów; wybór bohatera egzotycznego. Źródła: orientalizm, sięganie do lokalnego folkloru, fascynacja „ krajami barbarzyńskimi” Orientalizm- odmiana egzotyzmu, zainteresowanie się kulturą wschodu. W literaturze: fascynacja tajemniczą, mistyczną mądrością; miejsce życia bohatera skłóconego ze światem; teren podróży poznawczej; synonim przeżycia wewnętrznego; malownicze tło romantycznej epoki. Orientalizmy- wyrazy zapożyczone z języków wschodnich. Podróż mentalna- podróż ku wnętrzu, w głąb duszy, odkrywanie swoich wad, samego siebie Pejzaż mentalny- odzwierciedlenie stany duszy bohatera/ człowieka/ podmiotu lirycznego. Historiozofia- filozofia historii – nauka zajmująca się wyjaśnianiem wydarzeń/ czynów na świecie Motto- cytat umieszczony przed tekstem utworu lub jego fragmentem, wyjaśniający zamysł autora Ontologia- nauka o bycie, jego istocie, dział filozofii Literatura ezoteryczna- dotycząca wiedzy dostępnej tylko dla wtajemniczonych, dla wybranych Mesjanizm- wiara w dziejowe posłannictwo narodu, który swym cierpieniem i męczeństwem zbawi nie tylko siebie, ale również całą ludzkość Profetyzm- głoszenie proroctw co do przyszłości przez wybitne jednostki, przekonane że zostały natchnione przez Boga. Kasyda- główny gatunek klasycznej poezji arabskiej, perskiej i tureckiej Poemat pisany najczęściej jako pochwała plemienia, rodu, bohatera. Zwykle składa się z 3 części: lirycznej, opisu podróży Beduina przez pustynię do obozowiska lub do ukochanej, pochwały plemienia i rodu emira. Zamykana przez refleksję filozoficzną = morał. Teodycea- podejmowanie przez filozofów i teologów próby wyjaśnienia, skąd się bierze zło na świecie, skoro została on stworzony przez sprawiedliwego i miłosiernego Boga. Lucyferyzm- postawa otwartego buntu wobec Boga, wypowiedzenie Mu posłuszeństwa i wydanie wojny o dusze ludzi. Prometeizm- postawa buntu wobec Boga i poświęcenia się w imię dobra ludzkości i wielkich idei. Łączy się z charakterystyczną dla romantyzmu koncepcją samozbawiennego człowieka, bez udziału Boga. Kabała- nurt w judaizmie, interpretując Biblię odnosi się do tajemniczej siły liczb, liter, imion Częstym motywem jest szaleństwo, osoby chore psychiczne. Pierwszy Szalony to Gustaw. Szaleństwa : Ø z miłości do Kobiety Ø z miłości do ojczyzny Ø spowodowane bólem istnienia Ø szaleństwo nierozumianego artysty Sentencje i morały z twórczości Mickiewicza: Ø Lilije: Nie masz zbrodni bez kary; lecz jeśli szczera skrucha, zbrodniarzów Pan Bóg wysłucha Ø Pani Twardowska: Kara zawsze dosięgnie człowieka; Bierzemy odpowiedzialność za swoje wybory Ø Świteź: złych ludzi dosięgnie sprawiedliwość nad którą czuwają siły natury Nawiązania, kontynuacje i interpretacje utworów Mickiewicza: Ø - „Romantyczność” à W. Broniewski „Ballady i romanse” = reinterpretacja, J. Lechoń „Romantyczność” Ø - „Pielgrzym” à K. Wierzyński „Kufer” Ø - „Lilije” à Konstanty Ildefons Gałczyński „ Śliczne lilije” Ø - „Dziady cz. III” à Jacek Kaczmarski „Zesłanie studentów” Znaczenie egzotyzmu dla romantyków: Ø zaspokajał potrzeby poznawcze romantyków, ich pragnienia przygody, podróży i tajemnicy Ø przyciągał i fascynował dziwnością, obcością, tajemniczością Ø pomagał w idealizacji natury, tworzeniu romantycznej wizji egzotycznej przyrody Ø zapewniał utworom oryginalność, dziwność, tajemniczość Ø pomagał wykreować nowy typ bohatera literackiego Ø wzbogacił język , styl i formę utworów Elementy orientalizmy w Sonetach krymskich i poematach wschodnich Mickiewicza: Ø motyw przewodni to romantyczna podróż na Wschód, która stanowi pretekst do podróży w głąb własnej psychiki poety Ø w sonetach mówi podwójny podmiot liryczny, ilustruje to niepokoje i rozterki człowieka pogranicza Ø podróż przez step lub pustynię jest poruszaniem się po obszarze metafizycznym Ø realizm łączy się z wizjonerstwem, ezoteryką Ø Pejzaż jest tłem dla kreacji bohatera byronicznego : surowego, gwałtownego, ponurego samotnika- maski romantycznej romantycznego poety Ø Poematy eksponują heroizm, cierpienie fizyczne i duchowe bohaterów Ø Poeta wzbogaca słownictwo zapożyczeniami z języków obcych Podróż dla romantyka to : Ø Wtajemniczenie Ø Sentymentalna Ø W głąb siebie Ø Artystyczna Ø Pielgrzymka narodowa
Historiozofia Polskich romantyków: Ø Mickiewicz- najpełniejsza koncepcja mesjanizmu w Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego oraz w widzeniu ks. Piotra. Według niego naród polski to Chrystus narodów Ø Słowacki- Kordian, Grób Agamemnon. Podważa sens męki, zamiast Chrystusa przywołuje Winkelreda, ważny jest czyn. Przekonany że świat doskonali się i odradza jedynie przez krwawe rewolucje. Ø Krasiński – by był rozwój niezbędne są ofiary i cierpienie, połączył mesjanizm z religia chrześcijańską , naczelną ideą był wpływ Boga na bieg historii, wyznaczającego granice ludzkiego działania. „Pomnik Piotra Wielkiego” Car Rosji Marek Aureli · Bezwzględny tyran, · Nic go nie jest w stanie zniszczyć · Próżny, naśladuje wzorce · Musi czuć swoją chwałę, wyższość, · Ma świadomość władzy, ale jej nie wykorzystuje · Tępił nie uczciwych · Dba o dobro państwa i obywateli · Szanowany przez lud · Spokojny, łagodny Petersburg- życie ludzi na początku XIX w. · Urzędniczy pokazują swoją wyższość · Nie zwracają uwagi na niedogodności · Ważna dla nich jest by być blisko cara, upodabniać się do niego · Damy stroją się, są kokietowane · Dla niższych stanów zaszczytem jest znalezienie się blisko cara i jego dworu · Car pokazuje swoją majętność, wyższość · Silna hierarchizacja · Państwo policyjne · Kult cara i dworu · Spacer porównany do procesji religijnej · Sakralizacja władzy
A. Mickiewicz - „Romantyczność” Ø Ballada programowa rozpoczynająca polemikę z oświeceniowym nacjonalizmem. Daje odpowiedź na pytanie romantyków o sposób poznawania świata. Obecność fantastyki, śmierci, tragicznej miłości, szaleństwa i grozy odnosi się do petyki romantycznej. Ludowa wiara, prawdy życiowe stają się credo światopoglądu romantycznego.
A. Mickiewicz – „Lilije” Ø Czas: historyczny - XI wiek ; fabuły: wieczór, noc, rozciągnięte na lata, niedziela Ø Miejsca : dom (azyl), cerkiew(sprawiedliwość), chatka pustelnika( szukanie rady, chęć uwolnienia się od odpowiedzialności ), las(zło) Ø Przestrzeń: nie jednorodna, buduje nastrój grozy Ø Bohaterowie : o żona- morderczyni, niewierna, nie ma wyrzutów sumienie, nie potrafi wyrazić skruchy, działa egoistycznie, nie boi się kary, boi się powrotu męża, wyrachowana o bracia- I sytuacja: martwią si o żonę, lojalni wobec brata, wspierają żonę, szczerzy i dobrzy II sytuacja: fałszywi, obłudni, zazdrośni, rywalizujący ze sobą. o Mąż – mściwy, bezwzględny, szuka sprawiedliwości o Pustelnik- mędrzec, człowiek doświadczony ma zdolności nadprzyrodzone, uzdrawia duszę, martwi się o Panią bo chce sprowadzić ją na dobrą drogę. Ø Świat realny i metafizyczny: współistnienie dwóch światów realnego i metafizycznego, świat nie wytłumaczalny ingeruje w świat ludzi żywych Ø Nastrój: groza, niepokój, elementy dramatyczne
A. Mickiewicz – „ Świteź”
A. Mickiewicz – „Sonety Krymskie” - Zbiór zapisków i wspomnień Mickiewicza z podróży po Krymie. Opis krajów orientu jest wyrazem tęsknoty za ojczyzną Ø „Bakczysaraj”: o przemijanie- potęga rodu jest przeszłością, pozostała we wspomnieniach, wszystko to co materialne zostało zniszczone; o historia- podczas uczty w zamku pojawia się ręka piszcząca na ścianie przepowiednię „policzono, zważono, rozdzielono”. Zinterpretował ją prorok Daniel jako zapowiedź końca królestwa i władcy, Tej samej nocy Baltazara zamordowano. o Sens życia- powinniśmy żyć dla aspektów duchowych ponieważ wszystko co stworzy człowiek i tak przeminie, Rzeczy niematerialne są najważniejsze, sensem życia staje się miłość, Elementy wieczne: miłość, potęga, chwała Ø Sonet o charakterze filozoficznym o Odnosi się do wartości duchowych o Pokazuje miejsce człowieka w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości o To co przetrwa: miłość, potęga, chwała, natura Ø Sonet XIV „Podróżnik” o Liryka bezpośrednia, wyznania, patriotyczna ... [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
Wątki
|